Günümüzde giderek daha fazla kişide tanı konulan çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteine karşı vücudun verdiği ciddi bir bağışıklık tepkisidir. Bu yazımızda çölyak hastalığını detaylı bir şekilde ele alıyor, belirtilerinden tedavi yöntemlerine kadar merak edilen tüm sorulara yanıt veriyoruz.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı; buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten isimli proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Gluten tüketildiğinde, bağışıklık sistemi ince bağırsağın iç yüzeyine zarar verir. Bu da besin emilimini bozar ve uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığı kişiden kişiye farklı belirtilerle kendini gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
-
Kronik ishal veya kabızlık
-
Şişkinlik ve gaz
-
Karın ağrısı
-
Kilo kaybı
-
Halsizlik ve demir eksikliği anemisi
-
Cilt döküntüleri (özellikle “Dermatitis Herpetiformis”)
Bazı bireylerde belirti görülmeden de çölyak hastalığı olabilir. Bu nedenle teşhis genellikle kan testi ve biyopsi ile kesinleşir.
Teşhis Nasıl Konulur?
Çölyak tanısı için şu testler uygulanır:
-
Kan Testi: Gluten tüketimi sonrası kanda oluşan antikorlar (anti-TTG, EMA) ölçülür.
-
Endoskopi ve Biyopsi: İnce bağırsak duvarından alınan örnek incelenerek hasar olup olmadığına bakılır.
Not: Tanı koymadan önce gluten içeren yiyecekleri kesmek testlerin doğruluğunu etkileyebilir. Bu yüzden kendi başına diyete başlanmamalıdır.
Tedavi Yöntemi
Çölyak hastalığının tek bilinen tedavisi ömür boyu glutensiz diyet yapmaktır. Bu şu anlama gelir:
-
Buğday, arpa, çavdar ve yulaftan kaçınılmalı (yulaf bazı durumlarda tolere edilebilir)
-
Paketli ürünlerin etiketleri dikkatlice okunmalı
-
Glutensiz sertifikalı ürünler tercih edilmeli
-
Dışarıda yemek yerken içeriğinden emin olunmalı
Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Çapraz bulaşma riski: Evde ve dışarda hazırlanan yiyeceklerde glutenli ürünlerle temas etmişse risk oluşur.
-
Beslenme dengesi: Glutensiz beslenirken vitamin ve mineral eksikliklerini önlemek için diyetisyen kontrolü önerilir.
-
Psikolojik destek: Özellikle çocuklarda sosyal yaşam etkilenebilir. Gerekirse psikolojik danışmanlık alınmalıdır.
Glutensiz Yaşam Mümkün!
Çölyak teşhisi ilk başta zorluk gibi görünse de, günümüzde glutensiz ürün seçenekleri oldukça fazladır. Marketlerde glutensiz un, makarna, ekmek ve atıştırmalıklar rahatlıkla bulunabilir. Ayrıca Türkiye’de birçok restoran ve kafe glutensiz menüler sunmaktadır.
Unutmayın: Çölyak bir yaşam tarzıdır ve doğru yönetildiğinde sağlıklı, mutlu bir yaşam mümkündür.
