Çölyak (ÇH), Genetik yatkınlığı olan bireylerde çavdar, buğday, arpa gibi tahılların içerdiği glütenin tetiklediği, kronik bir ince bağırsak hastalığıdır ve günümüzde çok rastlanılan bir türdür. Hastalığın sıklığı coğrafi farklılıklar göstermektedir. Türkiye, Batı Avrupa, Kuzey Amerika gibi buğdayın beslenmede önemli yer tuttuğu ülkelerde hastalık sıklıkla görülebilir. Çölyak hastalığı tanısı konduktan sonra artık bu süreç bir yaşam biçimi haline gelmektedir.
Glütensiz Diyet Nedir?
Glütensiz diyet; buğday, çavdar, arpa ve yulaf içeren gıdalardan tüketmemektir. Bu diyet, çölyak hastalığı tedavisinin temelidir. Mısır, patates, pirinç, soya unu zararsızdır. Et, meyveler ve sebzeler gluten içermezken soya fasulyesi, mısır, pirinç ve patates güvenlidir. Süt ürünleri başlangıçta tolere edilemezken, tedavinin ilerleyen aylarında tüketilebilir.
Undan nişasta ve küçük bileşenlerin yıkanarak uzaklaştırılmasının ardından ayrılabilen glüten, protein yapıda bir bileşendir ve %65 oranında su içerir. Hamurun fermantasyon süresince gaz tutabilme yeteneğinden de sorumludur ve çoğu fırıncılık ürününde görünüş ve ekmek içi yapısına katkıda bulunur.
Çölyak hastalarının glutene hassasiyet düzeyleri farklılık gösterir. Bazı hastalar az miktardaki gluteni dahi tolere edemezken, bazıları daha büyük miktarlarda glüteni tolere edebilmektedirler. Günümüzde çölyak hastaları için "glütensiz gıdalar ve glütensiz atıştırmalık" olarak adlandırılan özel bir gıda kategorisi altında glütensiz ürünler üretilmektedir. Bunlar doğal olarak gluten içermeyen pirinç, mısır ve soya unu ile hazırlanan ürünleri içermektedir. Glütensiz içerikteki ürünlere balonu.com.tr ulaşabilirsiniz.
Çölyak Hastaları Yulaf Tüketebilir mi?
Yulaf günde 50-60 gram olacak şekilde ( ortalama 5 -6 yemek kaşığı ) tüketilmelidir. Daha fazla yulaf tüketimi semptomların düzelmesini geciktirebileceğinden dikkat edilmesi gerekilen bir unsurdur. Halen tartışma konusu olmakla birlikte glutensiz diyette yulafın rolü hakkında henüz bir fikir birliği oluşmamıştır. Ancak prolaminlerin yulaftaki toplam proteinin %10'nu oluştururken, buğdayda % 70'ini oluşturması, kimi çölyak hastalarının niçin buğdaydan daha fazla miktarda yulafı tolere edebildiklerini açıklar durumdadır.
Hangi ürün glütenli? Glüten Etiketi nasıl anlaşılır?
Çölyak hastaları için önerilen glutensiz gıda maddeleri satın alınırken ürün etiketini okumak önemlidir, Hastalığa sahip bireylerin ya da yakınlarının glutensiz gıda maddelerinde, ambalaj rengi ile zıt bir renkte “Glutensiz” ifadesi olmasına dikkat etmelilerdir.. Glutensiz gıda maddelerinde, gıda maddesinin adına ek olarak“Gluten miktarı 20 mg/kg’ı geçmez” ifadesi yer almaktadır. Ürünlerde, kolaylıkla görülebilecek şekilde “Doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır” ifadesi yer alır. ! Etikette “glutensiz” ifadesinin ve “gluten içermez” yazısının bulunmasına veya “üzeri çizilmiş ‘’başak’’ sembolü olmasına dikkat edilmelidir. Glütensiz içerikler için tavsiye ürünlere balonu.com.tr ulaşabilirsiniz.
Çoğu hastada doğru bir glütensiz diyet uygulaması, semptomlarda azalma sağlamaktadır. Tedavinin başarıyla sonuçlanması için glütenin diyetten tamamen çıkarılması gerekmektedir. Glütensiz diyetin kemik yoğunluğunu arttırıp demir eksikliğini düzelttiği ve büyüme geriliğini önlediği pek çok kaynakta belirtilmektedir. Hastalarla birlikte aile bireylerine de beslenme eğitimi verilmesi ya da hastanın tüm yakın çevresinin bu bilinçte olması, kişinin diyete uyum sağlamasında etkili rol oynar. Günümüzde glütensiz un ve ondan yapılmış hazır ürünlere marketlerde, online satış yerlerinde (bakınız: balanu.com.tr) ve eczanelerde ulaşılabilmektedir
